Page 28 - Behdari [Elmi] - Ser 10 - Vol 5 - No 02 - Zemestan 1401 [PP]-----3 [Full]_C
P. 28
214 | ر |داتلیا رلحرلا 212
213
213 | ث لب| کت|انلد |هلیل وح|ژتلب| |هلار لی ق ب احل رک کیرل حله |نلا
جڀص ـعاځ ځ ِؾَٸ یؿاخى ٺخــٍاؿ .ـٻكاؿ ٹالغب ٳلخټک كؿ یلرؤٸ SID, Magiran, Iranmedx :یىكا٩ ٠باټٸ )ب پک یٴاع كؿ .ـٻلڈگ یٸ كال٭ یٻابڈخــَپ ځ جښامع ؿكڂٸ لخــَڈب کښژڂٴڂڈب همدقم
نکالٸ پخ٩لــَڈپ یاٿ هاگــَښاٸمآ .جــىا یكځلٕ اٿ پٸاٻلب یگټٿامٿ ٘بحلٸ ثڏاــٮٸ ځ ـــٍ پخؽاؿلپ بؾخټٸ ثا٢ٴاٚٸ یلگٴابل٥ پــب ،پــٸاؿا كؿ یْؾَٸ ملٸ یـم٢ح اښ ی٢ڈبٙ ثكڂّ پب یكامڈب ٟڂڈــٍ ٺڈب ٹاڂح یمٻ یاٿ گټص كؿ یكځاټ٩ ځ ٶڂٵ١ یلڈگكاک پب ځ اٿ گټص ٹـــٍ لح هـڈچڈپ اب
،کښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ اب پٵباٮٸ كؿ نڀضٸ ځ هـــښؿ ًمڂٸآ یاٿځلڈٻ ځ یٸاٞٻ .ـښؿلگ سالؾخىا ثا١ڐٙا ،ماڈٻ ؿكڂٸ یاٿ هؿاؿ هاىا لب جښاڀٻ كؿ ځ سالؾخىا پٵباٮٸ یاٿ پٸاٻلب ٺکڈٴځ ،)یكامڈب ٷښڐ١ مځلب یاـخبا كؿ ل٭اـع( ؿاؿ كال٭ ؿڂؽ پب اك یحځا٪خٸ یاٿ هلڀچ نڈٻ کښژڂٴڂڈب ثاـښـڀح لباٮٸ كؿ ٟا٩ؿ ،ٺښڂٻ
هؿڂٴآ ٬ٙاټٸ یگؿڂٴآ ٠ــ٩ك ،لٸا١ یښاــىاټٍ كؿ اك یكڂغٸ ځ ٷڀٸ ٌٮٻ ٟا٩ؿ یاٿ پٸاٻلب ما لخَڈب ،جىا كڂغٸ كامڈب پک یلڈگ پمٿ ٟڂڈٍ ـښـڀح اب اب پصاڂٸ لٚؽ پک جىا ٶمڏ ،ٷيښكځلحڂڈب هـټښان٩ ثاـښـڀح اب .جىا پخ٩لگ
یښاــىاټٍ كؿ کښژڂٴڂڈٸـڈپا ثاٮڈٮغح جڈمٿا .ـٻكاؿ جب٭الٸ ځ ٳلخټک ځ جیاتن ٺښا ٧ـٿ .ـٻلڈگ یٸ كالــ٭ پصڂح ؿكڂٸ ،جــىا كڂغٸ ـښـڀح پک کښژڂٴڂڈب یـص ،ـښـڀح ځ ٷصاڀح ـټمحكـ٭ كانبا کښ ٹاڂټ١ پب کښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ ٟاڂٻا
ٺڈب ٗابحكا جڀص یا پکبٍ ؿاضښا ځ ی٢ڈبٙلڈ٥ ځ ی٢ڈبٙ یاٿ یلڈگ پمٿ پئاكا هالمٿ پب ٷضــيټٸ ی١ا٩ؿ پٸاٻلب کښ پئاكا ٧ـٿ اب لٕاع پــ٢ٴاٚٸ اب پٵباٮٸ یاٿكاک هاك پئاكا هالمٿ پب ٷضيټٸ ی١ا٩ؿ پٸاٻلب کښ پئاكا پٴاٮٸ ٹاڂټ١ پب کښژڂٴڂڈب یاٿكان٩ا گټص لــٚؽ ،لٕاع ٳاع كؿ .ؿڂــٍ پخ٩لگ
لىالى یاٿ هاگَښاٸمآ ځ ٠صلٸ یاٿ هاگــَښاٸمآ ،اٿ یكامڈب ٳلخټک نکلٸ هاــىا لب ٹآ یاٿـٸاڈپ ٌٿاک ځ کښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ اب پٵباٮٸ یاٿكاک هاك .جىا ٹآ یاٿـٸاڈپ ٌٿاک ځ کښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ ـٿؿ یٸ ٹاَٻ ـٿاڂٍ .ؿڂٍ یٸ یباښمكا ،اٿكڂَک یالب ٷڀٸ جښڂٴځا کښ
یلڈگ پمٿ کښ ٟڂ٭ځ ٠ښلــى یښاىاټٍ كؿ یلرؤٸ ٌٮٻ ـٻاڂح یٸ كڂــَک .ج٩لگ ٶاضٻا هلخىؿكؿ ٠باټٸ كؿ ؿڂصڂٸ یاٿ ًكانگ ځ ثا٢ٴاٚٸ شښاخٻ یاٿ جڈٵبا٭ ځ لخَڈب لڈيٻاخپ ٟڂمضٸ كؿ کښژڂٴڂڈب یاٿكان٩ا گټص پک
.ـٍاب پخٍاؿ کڂکَٸ ځ پب٭لخٸلڈ٥ یاٿ جــىلڀ٩ یــىكلب ځ ٹالٞٻ بعاّ ځ ٺڈْْؾخٸ لٞٻ پب پصڂح اــب اه شور .(1( ـٻكاؿ ٧كا٢خٸ یاٿكان٩ا گټص پب جبيٻ یلح ؿاښم یٻاىك بڈىآ
ٹڂ١اٙ یكامڈب اب پٵباٮٸ یاٿكاک هاك ٠ټٸ یاٿ ٹڂڈيٻاڂټک کښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ جىلڀ٩ لڈٞٻ( کښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ پئاكا ځ ُاؽ پٵئــيٸ کښ لع ٳابٻؿ پک جڀص ٺښا ما ،لــٕاع پــ٢ٴاٚٸ لخــَڈب یبځلکڈٸ یكځاټ٩ ځ اٿ طڐــى ،ٺښڂٻ یاــٿكان٩ا گټص ٺــڈب كؿ
یاٿ هاگښاپ كؿ یـڈٵک ثامٵک ،شــښاخٻ پب یباڈخــىؿ جڀص پ٢ٴاٚٸ ٺښا كؿ ،ٷؽم هاڈى لٸاٍ ٷڀٸ یكامڈب جَٿ ،)کښژڂٴڂڈب یاٿ طڐى ما هؿا٪خىا کښژڂٴڂڈب ثاـښـڀح اب پٵباٮٸ پب ٗڂبلٸ لئايٸ یالب پٻاكځآڂٻ یاٿ لع هاك یخٴځؿ جــيښكځلح ځ یخــيښكځلحڂڈب یاٿ لکــَح پصڂح ؿكڂٸ ٺښلښاــى ما
پک باؾخٻا ٘ــبحلٸ پٴاٮٸ 6 ؿاـــ٢ح اٿ ٹآ ٺڈب ما ځ ڂضخــيص یــحا١ڐٙا مڂٵىځلب ځ هـټٿؿ ینښك ٹڂؽ بح ،ابځ ،یٸكڏڂح ،پٵبآ ،ٷيڈٴڂحڂب ،ٹڂ١اٙ -ی٪ڈّڂح ثاــٮڈٮغح ءنص ،ًځك لــٞٻ ما ځ ـــٍاب یٸ یؿلبكاک ،جــىا جڈٵبا٭ ،جعاك یكاـــڀگٻ ،ڏاب ـڈٴڂح ٹاڂح .جــىا پخ٩لگكال٭ اٿ ثكـ٭لبا
ثا٢ٴاٚٸ شښاخٻ پب پصڂح اب .جىا هـښؿلگ ًكانگ 2 ٳځـص كؿ اٿ ٹآ شښاخٻ ثاٍكانگ ځ اٿ لم٢ٴاكڂخىؿ ،ٹڂخٸ كؿ اٿ ٹآ اب پٵباٮٸ یاٿكاک هاك ځ باؾخٻا ؿڂصڂٸ ثا١ڐٙا ځ ٠باټٸ سالؾخىا هاىا لب پ٢ٴاٚٸ ٺښا .جىا یٵڈٵغح لٸاڂ١ یالب لڈزکح جڈٵبا٭ ،یؿڂؽ یځلڈٻ یماى ٹڂْٸ جڈٵبا٭ ،كاــَخٻا
ؼــىاپ ځ ٹڂ١اٙ ٹاڈ٦ٙ ٳلخټک جڀص لښف ؿكاڂٸ 2 ٳځـص كؿ هـــٍ لکف یــىكلب ځ ثا١ڐٙا یكځآ ٠مص جڀص .ج٩لگ كال٭ پ٢ٴاٚٸ ؿكڂٸ ؿڂــصڂٸ Scoping( یٸڂڀ٪ٸ كځلــٸ ًځك ما ثا١ڐٙا ٶاــ٥ؿا جڀص ځ یعالٙ یگؿلخيگ ،ٷّاؾخٸ ؿال٩ا اښ ؿل٩ یباښؿك كؿ كاڈيب یكاڂٍؿ ،هـٻم یبځلکڈٸ
:ؿؿلگ یٸ ؿاڀټَڈپ ،ٹآ پب یكالٕٚا یحا١ڐٙا یاٿ هاگښاپ ما ،یكامڈب جَٿ ٺښا یالب هـــٍ ٶاضٻا ثا٢ٴاٚٸ لڈٵغح ځ پښنضح یالب اٿ هؿاؿ ٟڂٻ ٺښالباټب .جىا هـٍ هؿا٪خىا )Review ،لگښؿ یاٿ یگژښځ كاڈيب ځ یمكځاَک ثڏڂْغٸ ځ ٶاؿ اح ٹايٻا ما ؿلکٵم١
یٻاڂڈع ځ یٻايٻا یكامڈب ما جب٭الٸ ٷخيڈى یٵٵمٴا ٺڈب یاــٿ هاگښاپ ځ )SID, Magiran, Iranmedxe( یــٵؽاؿ ځ بٴاٚٸ یڂضخيص یالب اـخبا كؿ .جىا ی٪ڈک ثكڂّ پب پ٢ٴاٚٸ ٺښا كؿ ثـٍ پب ـښـص یكځاټ٩ ٺښا پب یخــيښكځلحڂڈب یاٿ لکــَح هـــٍ بصڂٸ
بىاټٸ یْڈؾَح یاٿ جڈک ـڈٴڂح ځ اٿ هاگَښاٸمآ نڈڀضح .ـښؿلگ هؿا٪خىا )PubMed, ISI Scopus, Google Scholar) ،یا پٻاؾباخک ًځك اب ،کښژڂٴڂڈب ثاـښـڀح اب ٘بحلٸ یاٿ هؿاؿ یكځآ ٠مص كؿ جڈ٢مص اڀټح ،یٸاٞٻ یاٿځلڈٻ پک جىا یڀښـب .ـټٍاب پخــٍاؿ لښامح
یٴاٸ ٺڈٸأح :لڈب٭ ما یـــڈٵک ثامٵک .ـښؿلگ یــىكلب ثڏاٮٸ ځ لبخ٢ٸ یاٿ جښاــى ٶؿلٸ ٨ٵخؾٸ كاَ٭ا پکٵب ،ـټخيڈٻ کښژڂٴڂڈب ثڐمع یالب لٚؽ ٓل٢ٸ
یکڈحڂڈب یخٻآ هلڈؽف مخز هایس یرامیب اب هلباقم یاهراک هار ٺڈټچمٿ ځ ”یگؿاٸآ” ،”کښژڂٴڂڈب لٸا١” ،”جيښكځلحڂڈب” ،”ٷيښكځلحڂڈب” .(2( ـٻكاؿ كال٭ ثاـښـڀح ٺښا یـص لٚؽ ٓل٢ٸ كؿ
ٹاکٍنپٸاؿ ،یٸاٞٻ ٹاټکكاک ،یکٍنپ یاٿ پخٍك ٹاټکكاک ًمڂٸآ یاٿ هاگښاپ كؿ یـڈٵک ثامٵک ،شــښاخٻ پب یباڈخــىؿ جڀص پ٢ٴاٚٸ ٺښا كؿ .ـښؿلگ هؿا٪خىا ڂضخيص جڀص لٞٻ ؿكڂٸ یاٿ یكامڈب ٶاٻ کښژڂٴڂڈب یاٿ طڐى ما هؿا٪خىا جڈ١ڂټمٸ ځ پخٍقگ پټڈَڈپ پب پصڂح اب
.ـټخيٿ ٗابحكا كؿ ٌعځ ٗاڈع اب پک یٻايک ځ ٟڂٕڂٸ اب ٘ــبحلٸ پٴاٮٸ 7 ؿاـــ٢ح اٿ ٹآ ٺــڈب ما ځ ڂضخــيص یــحا١ڐٙا اب ٘بحلٸ یاٿ لم٢ٴاكڂخــىؿ ځ اــٿ لکحځلپ ،ثڏاــٮٸ یڂضخــيص یالب ٺښا یلڈگكاک-پب ځ جؽاــى پٻا٪ىأخٸ ،یٵٵمٴا ٺڈب یاٿ ٹڂڈيٻاڂټک یٙ
ٹاڈ٦ٙ ٳلخټک جڀص ،هـــٍ مځلب ځ بــىاټٸ لم٢ٴاكڂخىؿ ٺخــٍاؿ شښاخٻ هاىا لب .جىا هـښؿلگ ًكانگ 1 ٳځـص كؿ اٿ ٹآ شښاخٻ پک باؾخٻا ٷڀٸ ځ یـڈٵک ثامٵک یٸڂڀ٪ٸ كځلٸ ًځك هاىا لب اٿ یكامڈب كؿ هـٍ ٶاضٻا یاٿ ج٩لــَڈپ .جــىا ٌښان٩ا پب ځك ٹاڀص كؿ اٿ طڐــى
یكامڈب ٺښلخمڀٸ ما یکښ پــک ؿلک یلڈگ پضڈخٻ ٹاڂح یٸ ثاــٍكانگ ځ ثا٢ٴاٚٸ ځ ٺڈْْؾخٸ لٞٻ ٬بٙ اٿ هژاځ ـــڈٵک ٹؿلک اـڈپ یالب .ـښؿلگ ڂضخــيص یښاٿكان٩ا گټص ٺڈټچ پ٢ىڂح ځ ـڈٴڂح ،یمڈٍڂڈب ځ یخــيښم یاٿ یكځاټ٩
ً
یَؾب ٺڈب یكاکمٿ ځ یگټٿامٿ ما ٹاکٍنپ ځ ٶؿلٸ ٶڂم١ یٿاگآ ځ ًمڂٸآ .جــىا ًمڂٸآ ٶمڏ ثاٸاـ٭ا ٺښا یكځلٸ ثا٢ٴاٚٸ ځ ثڏاٮٸ یاٿ هژاځ ـڈٵک ٺڈټچمٿ ځ ٹالٞٻ بعاّ ٺښا ما اك ٌٮٻ ٺښلخَڈب ڏامخعا کڈخٻژ یىـټڀٸ .جىا هؿڂمٻ ٹاــىآ اك
یٻاٸكؿ یخٍاـڀب یاٿ جؽاىلښم ؿڂبڀب ٌٮٻ یڂښك ٷؽم هاڈى ٠ښلى ِڈؾَح ًځك ځ ی٭الخ٩ا ِڈؾَح ،ٷئڐ١ كؿ وپــى .ـښؿلگ یــىكلب Emtree ځ MeSH term ٬ښلٙ ما ،پٚڈع ځ یکښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ یلڈگكال٭ هلخــىؿ كؿ ځ ـڈٴڂح .جــىا پخــٍاؿ لٞٻ
ِْؾخٸ یاٿځلڈٻ ًمڂٸآ بكاضح .ؿكاؿ یخيښكځلحڂڈب ٠ښا٭ځ اب پٵباٮٸ ځ یښاــىاټٍ ـټښآل٩ كؿ یىاىا شښاخٻ ځ ڂضخيص هـــٍ باؾخٻا یـڈٵک ثامٵک لښم یحا١ڐٙا یاٿ هاگښاپ ًلخيگ پب ـٻاڂح یٸ کښژڂٴڂڈب یاٿكان٩ا گټص یكځاټ٩ ځ ٌٻاؿ پ٢ــىڂح
ی١امخصا یاٿ پٻاىك ځ ی٢مص یاٿ پٻاىك ٌٮٻ لڈرأح یٿاگَښاٸمآ كؿاک ٘ٵــيح پک ؿڂمٻ ِؾَٸ ٠ښا٭ځ ٺښا ما هـــٍ بــيک :ـښؿلگ ًكانگ 1 كاؿڂمٻ كؿ پىڂىځ اښ ځ اٿكڂَک ٺڈب كؿ ثڐښامح ٌښان٩ا ځ ثاغڈٵيح ٟڂٻ ٺښا لخَڈب
یا هكځؿ یاٿ ٌښاٸمك ٶاضٻا كؿ یــىاىا ځ ٷڀٸ ٌٮٻ ـٻاڂح یٸ کښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ ٬ڈ٭ؿ ِڈؾــَح كؿ PubMed, Google Scholar, WHO, :یــٵٵمٴا ٺڈب ٠ــباټٸ )٨ٴا .(3( ؿؿلگ لضټٸ اٿ ٹآ ٺخٍاؿ كاڈخؽا كؿ یالب یخيښكځلحڂڈب یاٿ هځلگ
ٺڈټچمٿ .ـٍاب پخــٍاؿ کښژڂٴڂڈب ٷصاڀح ځ یخــيښكځلحڂڈب ٠ښا٭ځ ٳلخټک CDC ٟا٩ؿ یاٿ پٸاٻلب پب جبــيٻ یکٍنپ ځ یخــٍاـڀب یاٿ هژځلپ ځ اٿ پٸاٻلب
مسیلوتوب یرامیب اب هلباقم یاهراک هار پب .ـٻكاؿ یحاڈع ًمكا یکښژڂٴڂڈب لٸاڂ١ ٠ښلــى یْڈؾــَح یاٿ ًځك
یاٿ هاگښاپ كؿ یـڈٵک ثامٵک ،شــښاخٻ پب یباڈخــىؿ جڀص پ٢ٴاٚٸ ٺښا كؿ ٠ښلــى ِڈؾــَح كؿ PCR ـټٻاٸ یٴڂکٵٸ یاٿ ًځك جڈمٿا ُڂْؽ
شښاخٻ پک باؾخٻا ٘بحلٸ پٴاٮٸ 4 ؿاـ٢ح اٿ ٹآ ٺڈب ما ځ ڂضخيص یحا١ڐٙا هؿڂب كاؿكڂؽلب یا هؿا٢ٴا ٫ڂ٩ جڈمٿا ما وکالخٻا لٸاڂ١ یکڈخٻژ ٬ڈ٭ؿ ځ
لښم ؿكاڂٸ نڈٻ ثاــ٢ٴاٚٸ شښاخٻ .جــىا هـښؿلگ ًكانگ 3 ٳځـص كؿ اٿ ٹآ پٵباٮٸ ځ ی١ا٩ؿ ٹځـٸ پٸاٻلب ٺخٍاؿ ،ـښؿلگ ِؾَٸ ٺڈټچمٿ .جــىا
ٹاڈ٦ٙ پب یكالٕٚا ؼىاپ ځ یلڈگــَڈپ كؿ ٷڀٸ یاٿكاکٿاك ٹاڂټ١ پب اك ،هـښؿ ًمڂٸآ یځلــڈٻ ،کښژڂٴڂڈب ثامصاڀح ځ یخــيښكځلحڂڈب دؿاڂــع اب
:ـټټک یٸ ؿاڀټَڈپ ٷيڈٴڂحڂب .ـښامٻ یٸ ءا٪ښا ٹالغب ٳلــخټک كؿ اك یــىاىا ٌٮٻ ثاٙابحكا ځ ثاٻاکٸا
ؿكاڂٸ یكڂــ٩ ًكانگ ځ ٳاــ٢٩لڈ٥ ځ ٳاــ٢٩ جب٭الٸ ٶاــٞٻ ؿاــضښا ٳلخټک ببى ـٻاڂح یٸ ،ٷضــيټٸ یٻاٸكؿ ځ یخــٍاـڀب ٷخيڈى ٺخــٍاؿ
ی٢ٚ٭ ځ کڂکَٸ یگټٿامٿ ځ یكاکــمٿ پک ـــښؿلگ كاکــٍآ .ؿڂــٍ لڈٸځ گلٸ ٌٿاک ځ
یٿاگَښاٸمآ ځ یکښژڂٴڂڈٸـڈپا ثاٮڈٮغح ځ یٸاٞٻلڈ٥ یــٻاٸكؿ یخــٍاـڀب كؿاک ،یٸاٞٻ بلــضٸ یاٿځلڈٻ ٺــڈب
اٿ جيښكځلحڂڈب ځ ،جيښم ٘ڈغٸ ،یښاق٥ ؿاڂٸ لب ثكاٞٻ ٌٮٻ اٿځلڈٻ لښاــى ځ وٻاژكځا ،وڈٵپ ،یخڈټٸا ځ یؿاـٸا یاٿځلڈٻ ٶاــمح
یتاعلاطا یاه هاگیاپ رد وجتسج ماجنا زا دعب یدورو تاعلاطم یرگلابرغ هوحن تراچولف .1-لکش
Journal of Combat Medicine 2022 | Vol 5 | No. 2 2 هرامش | 5 هرود | 1401 تمواقم و سدقم عافد یمزر یرادهب هیرشن