Page 33 - Behdari [Elmi] - Ser 12 - Vol 6 - No 02 - Zemestan 1402-----4 [Full]_C

‫| فکمرحاوو ومشمفدوسومکامشمفد | ‪81‬‬ ‫مشارکت‬
‫«مشــارکت» در لغت به معنای «شریک ســاختن»‪ ،‬یا «شرکت دادن»‬
‫مشارکت‪ ،‬نیز رابطهای اساسی و بنیادین و فراگیر است‪ .‬تعاون یا مشارکت‬ ‫میباشــد (لغتنامــه دهخدا)‪ .‬مشــارکت تعهــدی آگاهانــه‪ ،‬فعالانه‪،‬‬
‫مردم در نظام ســلامت عبارتاســت از‪ :‬مشــارکت‪ /‬درگیری آگاهانه‪،‬‬ ‫مســئولانه و تســهیلکننده در فعالیتهای اجتماعی اســت‪ .‬بعضی از‬
‫سازمان یافته‪ ،‬داوطلبانه و عادلانه هریک از آحاد جامعه بهصورت فردی‬
‫یا جمعی‪ ،‬در یک یا چند جزء از فرآیند مدیریت سلامت‪ ،‬بهمنظور تأمین‪،‬‬ ‫مؤلفههای مفهومی مشارکت‪:‬‬
‫حفظ و ارتقای عادلانه سلامت در فرد‪ ،‬خانواده‪ ،‬دیگران و محیط زیست‬ ‫ ”سهیم بودن در برنامهها‪ ،‬فعالیتها‪ ،‬بهرهگیری از منابع و منافع‪،‬‬
‫)‪« .)10‬مشارکت جامعه یکی از اساسیترین راهبردهای تأمین‪ ،‬حفظ و‬
‫ارتقای سلامت شهروندان است‪ .‬بهکارگیری این راهبرد در مدیریت نظام‬ ‫و پاسخگو بودن به پیآمدها”‬
‫سلامت‪ ،‬علاوه بر انگیزهبخشــی به ارائهدهندگان سلامت‪ ،‬با افزایش‬ ‫ ”بهکارگیــری توانمندیهــای فــردی یــا گروهی ذینفعــان برای‬
‫مســئولیتپذیری در جامعه و کاهش هزینههای نظام سلامت موجب‬
‫تداوم و اثربخشی برنامهها نیز میشود» (‪ .)11‬توانمندسازی و مشارکت‬ ‫دستیابی به هدف مشترک”‬
‫ ”رفتار آگاهانه‪ ،‬خواســت جمعی‪ ،‬نیازهای جمعی‪ ،‬پذیرش جمعی‪،‬‬
‫لازم و ملزوم یکدیگرند‪.‬‬
‫انتخاب مشترک”‬

‫قاعده وعاون در اسلام‬ ‫موانع مشارکت در وعاملات اجتماعی‬
‫بر اســاس مفاد آیه دوم ســوره مبارکه مائده‪ ،‬در امور مهم جامعه‪ ،‬تعاون‬ ‫نظامهای سیاسی و حکومتی بر پایه اعتماد عمومی و اراده مردم استوار‬
‫قاعدهای ضروری و حیاتی اســت و ترک آن موجب خســارت و عقوبت‬ ‫میگردند و اســتمرار و اقتدار آنها وابســته به مشارکت و دخالت مردم‬
‫الهی است‪ ... « .‬و (همواره) در راه نیکی و پرهیزگاری با هم تعاون کنید!‬ ‫اســت‪ .‬بیتوجهی به اصل مشــارکت نیز پایههای حاکمیت را سست و‬
‫و (هرگز) در راه گناه و تعدی همکاری ننمایید! و از (مخالفت فرمان) خدا‬ ‫متزلزل مینماید‪ .‬هاشمی و همکاران‪ ،‬عوامل و موانع افزایش مشارکت‬
‫بپرهیزید که مجازات خدا شدید است!»‪ .‬این قاعده کلی به تعبیر علامه‬ ‫عمومــی در حکومت‪ ،‬از منظــر متون دینی را شناســایی و طبقهبندی‬
‫طباطبایی(ره) در المیزان‪ ،‬اســاس سنت اسلامی است (طباطبـــایی‪،‬‬
‫‪1390‬ق‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .)163‬گســتره و ظرفیــت ایــن قاعده بســیار بالا و‬ ‫نمودند (‪:)9‬‬
‫ضمانتــی بر عدم وقــوع منکر در جامعه و ابــزاری نیرومند برای تحقق‬ ‫ عوامل افزایش مشارکت عمومی‬
‫منویــات دین و گســترش فضیلتها و بنمایههای ســعادت در جامعه‬ ‫ مدیریت؛ گزینش درســت مدیران؛ درســتکاری مدیران؛ مدیریت‬
‫است (‪ .)12‬آیه فوق با عنوان قاعده «تعاون بر نیکی و تقوا» قابل طرح‬
‫اســت که در تمام لایههای جامعه اســلامی کاربرد وسیعی دارد و همه‬ ‫بحران؛ برنامهریزی راهبردی؛‬
‫روابط درون و بیرون یک جامعه‪ ،‬بر این اصل اســتوار اســت‪ .‬این قاعده‬ ‫ صمیمیت؛ روشن بینی؛ عقلانیت؛ عمل صالح؛ تفکر‪ ،‬مشورت؛‬
‫در هنگام تعارض با سایر قواعد‪ ،‬بر آنها حاکم خواهد بود (‪ .)13‬قاعده‬
‫تعاون در برخی موارد از مصادیق واجب یا مســتحب شــرعی و در برخی‬ ‫ عدالت؛‬
‫موارد دیگر لازم عقلی است و در نظامات چهارگانه اجتماعی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫ تخصص؛ تجربه؛ عملگرایی؛ اعتماد به نفس؛‬
‫فرهنگی و سیاســی کاربرد دارد (‪ .)13‬امام علی(ع) استوارترین پیوند را‬
‫در روابــط اجتماعی‪ ،‬پیوند میان انســان و خدا میدانــد و ایمان به خدا‬ ‫ قدرت بیان؛ مردمگرایی؛‬
‫را موجب الفت میان دوســتان و یاران ذکر میفرماید‪ .‬انصاف را ســبب‬ ‫ آیندهنگری؛ بصیرت و بینش صحیح؛ عاقبتاندیشی؛‬
‫افزونی دوســتان و یاران‪ ،‬خوشــرویی را وام محبت‪ ،‬خلق و خوی نرم و‬ ‫ تقرب به خداوند؛ توکل؛ خوشاخلاقی و همدلی؛ امیدواری؛‬
‫خوشاخلاقی را عامل جذب دوســتان فــراوان و رابطۀ گرم و صمیمی‬
‫را شــرط دوســتی بیان میفرماید (حکمت ‪ .)65‬آن حضرت رابطۀ سرد‬ ‫ انتقادپذیری؛‬
‫و ابزاری را نکوهش و از دســتدادن دوست را به منزله غربت و تنهایی‬ ‫ حقگرایی؛ عمل به حق؛‬
‫(حکمت ‪ )65‬و اخلاص و یکرنگی‪ ،‬خوشرویی و خوشاخلاقی‪ ،‬انصاف‬
‫ خود میزانی؛‬
‫و مدارا و ‪ ...‬را شرط دوستی میداند (همان‪ ،‬و حکمت ‪.(134‬‬ ‫ موانع افزایش مشارکت عمومی‬
‫ ســوء اســتفاده از مقام‪ ،‬خودپسندی‪ ،‬ســوء تدبیر‪ ،‬خودرأیی‪ ،‬خود‬
‫وعاون و مشارکت در حوادث غیرمترقبه‬
‫رویدادهای غیرمنتظره و غیرقابل پیشبینیای هستند که سلامت طیف‬ ‫بزرگ بینی‪ ،‬ناسپاسی؛‬
‫وسیعی از انسانها در منطقه بحرانزده را در معرض مخاطرات حیاتی‬ ‫ بدگمانی‪ ،‬بخل‪ ،‬ســخنچینی‪ ،‬تملق‪ ،‬هوا و هوس‪ ،‬جهل‪ ،‬تفرقه‪،‬‬
‫قرار میدهند‪ .‬در این شــرایط عملکرد عادی نظام ســلامت‪ ،‬بهتنهایی‬ ‫افراط‪ ،‬حســادت‪ ،‬کینهتــوزی‪ ،‬مجادله‪ ،‬بداندیشــی‪ ،‬اختلافات‪،‬‬
‫قادر به پاسخگویی به نیازهای تحمیل شده نیست‪ .‬نیازهای غیرعادی و‬
‫شرایط نامعلوم و پیامدهای منفی‪ ،‬تهدیدات مهمی را تحمیل مینماید‪،‬‬ ‫افشای راز‪ ،‬بزدلی وترس‪ ،‬حرص؛‬
‫ بیدادگری‪ ،‬تبعیض‪ ،‬خشونت؛‬

‫وعاون و مشارکت در سلامت‬
‫انســان موجودی اجتماعی و مشارکت اســاس زندگی بشری و یکی از‬
‫حقوق بنیادی انســان است (‪ .)10‬سلامت نیز از حقوق اساسی انسانی‬
‫اســت که در برگیرنده آحاد جامعه انســانی و همه ساحات وجودی او و‬
‫همه مراحل عمر‪ ،‬از قبل از تولد و تا پایان زندگی است‪ .‬رابطه سلامت با‬

‫‪Journal of Combat Medicine‬‬ ‫‪2023 | Vol 6 | No. 2‬‬